fingerprint Criminology Research header

Effaith Ymchwil


Dylanwadu ar bolisi ac arfer cenedlaethol a rhyngwladol wrth ymchwilio i ddynladdiad ac atal dynladdiad


Mae ymchwilio ac atal dynladdiad yn arbennig o heriol oherwydd twf a chymhlethdod data digidol, cydweithio gwan rhwng asiantaethau, a thwf cyflym mewn mathau penodol o ddynladdiad (e.e. cyllell a gang). Yn ogystal, nid yw effaith gwyddoniaeth fforensig ar ganlyniadau cyfiawnder troseddol yn hysbys i raddau helaeth. Mae ymchwil dan arweiniad yr Athro Fiona Brookman wedi darparu atebion sy'n seiliedig ar dystiolaeth i'r heriau hyn ac wedi llywio polisi ac ymarfer yn genedlaethol ac yn rhyngwladol.

Mae ymchwilio ac atal dynladdiad yn arbennig o heriol oherwydd twf a chymhlethdod data digidol, cydweithio gwan rhwng asiantaethau, a thwf cyflym mewn mathau penodol o ddynladdiad (e.e. cyllell a gang). Yn ogystal, nid yw effaith gwyddoniaeth fforensig ar ganlyniadau cyfiawnder troseddol yn hysbys i raddau helaeth. Mae ymchwil dan arweiniad yr Athro Fiona Brookman wedi darparu atebion sy'n seiliedig ar dystiolaeth i'r heriau hyn ac wedi llywio polisi ac ymarfer yn genedlaethol ac yn rhyngwladol.

Mae canfyddiadau ymchwil o brosiect HIFS (Ymchwiliad Dynladdiad a Gwyddoniaeth Fforensig) wedi arwain at ddeialog fwy effeithiol ac ymgysylltu cynnar rhwng yr heddlu, gwyddonwyr fforensig, arbenigwyr digidol a Gwasanaeth Erlyn y Goron, mewn rhai gwasanaethau heddlu yn y DU.  Mae ein canfyddiadau hefyd wedi llywio'r gwaith o ddatblygu diffiniad Cyngor Cenedlaethol Penaethiaid yr Heddlu (NPCC) o wyddoniaeth fforensig ddigidol a'r Strategaeth Wyddoniaeth Fforensig Ddigidol genedlaethol, wedi llywio diwygiadau i strategaethau a hyfforddiant teledu cylch cyfyng cenedlaethol, ac wedi arwain at ailgyfeirio arian tuag at waith fforensig digidol, cynyddu capasiti a gallu.  Mae ein mewnwelediadau hefyd yn helpu i wella uniondeb a tharddiad tystiolaeth teledu cylch cyfyng.

Mae ein hymchwil ar ddynladdiad a thrais wedi helpu i lunio polisi ac arfer y llywodraeth ar atal troseddau dynladdiad a chyllyll. Mae wedi llywio dadl Llywodraeth y DU, a chanfyddiadau Ymchwiliad y Pwyllgor Dethol Ieuenctid ar droseddau cyllyll ac wedi arwain at gynnwys person ifanc â phrofiad o drais yn eistedd ar y Grŵp Gweithredu Diogelwch Cenedlaethol ar Drais Difrifol.  Mae hyn wedi gwella dealltwriaeth y grŵp o drais ieuenctid a'r ffordd orau o ymateb iddo.  Arweiniodd argymhellion Brookman ar ffyrdd o wella Mynegai Dynladdiad y Swyddfa Gartref, a gyflwynwyd yn y Tasglu a gadeiriwyd gan y Prif Weinidog ar Gyfiawnder Troseddol, yn uniongyrchol at gydweithio newydd rhwng ystadegwyr y Swyddfa Gartref a'r heddlu i wella ansawdd data, cyflawnrwydd ac amseroldeb y gronfa ddata genedlaethol hon.  Mae ymchwil Brookman ar ddynladdiad a'i ymchwiliad yn parhau i lywio'r 'Llawlyfr Ymchwilio i Lofruddiaeth', sy'n sail i hyfforddiant a datblygiad holl Uwch Swyddogion Ymchwilio'r DU.

Yn olaf, mae ein hymchwil hefyd wedi dylanwadu ar blismona'n rhyngwladol, yng Nghanada, yr Eidal, yr Iseldiroedd a Trinidad a Tobago. Mae sefydlu'r Rhwydwaith Ymchwil Ymchwiliadau Troseddol (CIRN) sy'n canolbwyntio'n rhyngwladol, dan gadeiryddiaeth yr Athro Brookman, yn dwyn ynghyd academyddion, ymarferwyr a llunwyr polisi i rannu arfer gorau a gwella ymchwiliad troseddau mawr.  


Cyswllt: [email protected]
Maes: Rhwydwaith Ymchwil Ymchwiliadau Troseddol (CIRN)


Lleihau niwed ac achub bywydau mewn sefyllfaoedd o gamddefnyddio sylweddau


Mae nifer y marwolaethau sy'n gysylltiedig â chamddefnyddio cyffuriau yng Nghymru a Lloegr ar ei uchaf erioed. Mae'r broblem yn arbennig o ddifrifol yng Nghymru lle mae lefelau uwch o amddifadedd wedi cyfrannu at gyfradd marwolaethau sy'n llawer uwch nag yn Lloegr. Mae niwed sy'n gysylltiedig ag alcohol, gan gynnwys bron i 500 o farwolaethau'r flwyddyn a 15,000 o dderbyniadau i'r ysbyty, hefyd yn peri pryder yng Nghymru ac wedi arwain Llywodraeth Cymru i weithredu Isafbris am Alcohol yn 2020.

Mae ymchwil i fynd i'r afael â'r heriau hyn dan arweiniad yr Athro Katy Holloway wedi dylanwadu'n uniongyrchol ar gomisiynu a darparu gwasanaethau camddefnyddio sylweddau yng Nghymru.

Arweiniodd ymchwil PDC at gyflwyno'r Cynllun Naloxone (THN) i wasanaethau ledled Cymru yn genedlaethol (mae naloxone yn gyffur sy'n gwrthdroi gorddos heroin).

Dylanwadodd ein hymchwil i gamddefnyddio meddyginiaethau presgripsiwn yn unig ymhlith defnyddwyr cyffuriau anghyfreithlon ar Gynllun Cyflawni Llywodraeth Cymru ar gamddefnyddio sylweddau ac mae'n helpu i wella mynediad at driniaeth.   

Nododd ymchwilwyr PDC ffyrdd newydd o reoli digwyddiadau gorddos yn fwy effeithiol er mwyn achub bywydau. Arweiniodd y canfyddiadau hyn at newidiadau i gyngor hirsefydlog ar leihau niwed a ddarparwyd gan Lywodraeth Cymru ac Iechyd Cyhoeddus Cymru i wasanaethau triniaeth ledled Cymru, megis Barod, elusen yng Nghymru sy'n rhoi cymorth ac arweiniad i unrhyw un y mae defnyddio cyffuriau neu alcohol yn effeithio arno, a Gwasanaeth Cyffuriau ac Alcohol Gwent (GDAS), sy'n darparu cymorth ac ymyrraeth i ddefnyddwyr gwasanaethau a'u teuluoedd. Mae'r newidiadau hyn wedi helpu darparwyr gwasanaethau i addasu a gwella eu cyfathrebu â defnyddwyr gwasanaethau a'u cyngor iddynt er mwyn helpu i atal gorddos ac achub bywydau.


Cyswllt: [email protected]
Maes: Grŵp Ymchwil Defnyddio Sylweddau



Model hybrid o system gyfiawnder yn Afghanistan: Hyrwyddo Cyfiawnder cynhwysol ac adferol   


Yn dilyn cwymp cyfundrefn Taliban yn Afghanistan yn 2001, roedd angen ailadeiladu system gyfiawnder y wlad ac arloesi radical. Ymdriniwyd â'r rhan fwyaf o droseddau ac anghydfodau sifil yn Afghanistan gan ddarparwyr cyfiawnder nad ydynt yn rhai gwladwriaethol, yn aml cynghorau lleol o'r enw jirgas/shuras.

Roedd yn well gan lawer o ddinasyddion y rhain i system cyfiawnder gwladol Afghanistan. Fodd bynnag, roeddent yn eithrio menywod, ac weithiau'n torri cyfraith Afghanistan a hawliau dynol rhyngwladol. At hynny, nid yw penderfyniadau jirgas/shuras yn cael eu cydnabod gan y wladwriaeth.

Yn dilyn cwymp cyfundrefn Taliban yn Afghanistan yn 2001, roedd angen ailadeiladu system gyfiawnder y wlad ac arloesi radical. Ymdriniwyd â'r rhan fwyaf o droseddau ac anghydfodau sifil yn Afghanistan gan ddarparwyr cyfiawnder nad ydynt yn rhai gwladwriaethol, yn aml cynghorau lleol o'r enw jirgas/shuras.

Roedd yn well gan lawer o ddinasyddion y rhain i system cyfiawnder gwladol Afghanistan. Fodd bynnag, roeddent yn eithrio menywod, ac weithiau'n torri cyfraith Afghanistan a hawliau dynol rhyngwladol. At hynny, nid yw penderfyniadau jirgas/shuras yn cael eu cydnabod gan y wladwriaeth.

Un enghraifft yw'r arfer o baad. Yn achos llofruddiaeth, er mwyn atal achosion o laddiadau dial, argymhellir weithiau gan jirgas/shuras bod perthynas fenywaidd agos y troseddwr yn briod â pherthynas agos dioddefwr, arfer sy'n torri hawliau dynol menywod yn ogystal â chyfraith Afghanistan.

Er mwyn mynd i'r afael â'r materion hyn, datblygodd ymchwil a arweiniwyd gan yr Athro Ali Wardak 'fodel hybrid o system gyfiawnder yn Afghanistan' sy'n cyfuno systemau cyfiawnder gwladwriaeth Afghanistan a'r rhai nad ydynt yn rhai gwladwriaethol, a sefydliadau hawliau dynol presennol mewn ffyrdd sy'n ffurfio ei gilydd.

Gyda chefnogaeth Sefydliad Heddwch yr Unol Daleithiau (USIP) a Rhaglen Ddatblygu'r Cenhedloedd Unedig (UNDP), mae'r ymchwil hon wedi cael dylanwad sylweddol ar ddiwygio cyfreithiol yn Afghanistan. Ysgrifennwyd argymhellion allweddol y 'model hybrid' yn 'Law on Dispute Resolution Jirga and Shura' gan y Weinyddiaeth Gyfiawnder yn Afghanistan yn 2010 ac yn 2016 fe'u gweithredwyd i'r drafft newydd wedi'i ddiweddaru 'Law on Conciliatory Jirgas in Civil Disputes', i'w gymeradwyo gan Senedd Afghanistan. Mae gwaith PDC hefyd wedi arwain at newid cymdeithasol, gan gyfrannu at newid cadarnhaol yn agweddau pobl tuag at hawliau menywod yn Afghanistan a gwrthod a lleihau'r arfer o baad.

Gan weithio gyda Sefydliad Heddwch yr Unol Daleithiau (USIP) ac asiantaeth datblygu rhyngwladol USAID, mae ymchwil ac argymhellion PDC wedi'u cynnwys yn eu rhaglenni hyfforddiant. Mae'r rhaglenni hyn yn darparu hyfforddiant i gyfryngwyr traddodiadol i wella ansawdd cyfiawnder anffurfiol Afghanistan, cryfhau ei gysylltiadau â system cyfiawnder y wladwriaeth, a diogelu hawliau menywod a mynediad at gyfiawnder. Mae effeithiolrwydd y rhaglenni hyn wedi bod yn allweddol i wella hawliau menywod yn Afghanistan a lleihau'r arfer o baad.



Cyswllt: [email protected]
Maes: Trais, Dynladdiad, Ymchwilio ac Atal Arbenigedd ac Ymchwil (VHIPER)